Dom Hans van der Laan (NL, 1904-1991)
Studie Architectuur aan de TU Delft (1923 -1926 niet afgerond)
Wordt monnik van de Sint-Paulusabdij te Oosterhout (vanaf 1927)
Grondlegger van de Bossche School (architectuur stroming)
Publicaties:
Het plastische getal (1967), De architectonische ruimte (1977), Het vormenspel der liturgie (1985)
Bekendste gerealiseerde werken zijn;
– St.Josephkapel, Helmond (NL) (1948-1949)
– Kerk van de Abdij St. Benedictusberg te Mamelis (NL) (1956-1968)
– Nieuwe kloosterhof met bibliotheek en galerij van de Abdij St. Benedictusberg (1985-1987)
– Abdij van Roosenberg, voor de Mariazusters van Franciscus, Waasmunster (BE) (1975)
– Woonhuis Naalden, in opdracht van Jos Naalden, Best (NL) (1978-1981)
– Klooster Jesu Moder Marias (Mariavall) bij Tomelilla, (SE) (1986-1995)
Nederlandse Benedictijner monnik en architect Dom Hans Van Der Laan was een van de leidende figuren van de Bossche School, een traditionalistische stroming in de Nederlandse architectuur, waarbij zijn ideeën over ruimte-ervaring en evenwichtige maatverhoudingen een belangrijke rol spelen. Als rode draad door zijn werk loopt steeds de wisselwerking tussen natuur en cultuur, waarbij deze als aanvullende tegendelen een twee-eenheid vormen. Of zoals hij het zelf omschreef: “De ruimte van de natuur heeft drie aspecten, waar wij geen raad mee weten. Ze is onbegrensd, ze is zonder vorm en is onmetelijk. Architectuur is niets anders dan hetgeen aan die ruimte toegevoegd moet worden om ze bewoonbaar, zichtbaar en meetbaar te maken.”.
De kern van het gedachtegoed van Van der Laan is de overtuiging dat architectuur niet moet worden gezien als afgeleide van functionele, ideologische of sociale eisen, maar dat deze moet worden gezocht in de architectuur zelf. Kenmerkend voor deze denk- en werkwijze is dat er wordt uitgegaan van de directe ervaring en niet van het gezag van de geschiedenis of van typologieën van gebouwen die de eeuwen doorstaan hebben. Van der Laan ging op geen enkele wijze uit van vooropgezette filosofische stellingen of verklaringen. Hij onderzocht daarentegen nauwgezet welke handelingen we verrichten als we bouwen en onderscheidde daarbinnen grofweg 3 stadia.
(1) Hij ontwikkelde een matenstelsel dat past bij onze menselijke waarneming. In onze ervaring maken wij onderscheid tussen diverse soorten ruimte. Hij onderzocht de wetmatigheid die schuilgaat achter ons vermogen dit onderscheid te maken en ontdekte welke steeds terugkerende verhoudingen er bestaan tussen opeenvolgende typen van grootte die wij kunnen onderscheiden en noemde dit het ‘Het Plastische Getal’.
(2) Vervolgens ging zijn aandacht vooral uit naar het maken van ruimtes.
(3) Tenslotte verdiepte hij zich in het karakter van vormen, wat hij ‘Thematismos’ noemde – hoe staven, blokken en platen ‘staan’, ‘liggen’ en ‘zitten’. Door daarmee te spelen kunnen ensembles gevormd worden – of het nu kleine sculpturen, gebouwen of stedenbouwkundige ensembles zijn.
Dom Hans van der Laan | ABACUS (learning tool for the form) (met dank aan Wim Noyons) | Foto: Django van Ardenne
Dom Hans van der Laan | Fotoreproductie – uit het boek Dom Hans van der Laan Modern Primitive, Richard Padovan | Fotocredit: Kim Zwarts | Alfabet Dom Hans van der Laan (met dank aan AUTOBAHN) | Foto: Django van Ardenne
Dom Hans van der Laan | Fotoreproductie – uit het boek Dom Hans van der Laan Modern Primitive, Richard Padovan | Foto: Django van Ardenne
